Trầm Cảm Theo Mùa (SAD): Hiểu Rõ Và Quản Lý Rối Loạn Tâm Lý Liên Quan Đến Sự Thay Đổi Của Mùa

Trầm cảm theo mùa, còn được gọi là rối loạn cảm xúc theo mùa (Seasonal Affective Disorder – SAD), là một dạng trầm cảm liên quan trực tiếp đến sự thay đổi của các mùa trong năm. Rối loạn này thường xuất hiện vào mùa thu và mùa đông khi ánh sáng mặt trời giảm, nhưng có thể ảnh hưởng đến một số người vào mùa xuân hoặc mùa hè. 

Trầm cảm theo mùa không chỉ là cảm giác buồn bã thông thường; nó là một rối loạn tâm lý nghiêm trọng có thể tác động lớn đến cuộc sống hàng ngày của người bệnh. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu sâu hơn về trầm cảm theo mùa, các triệu chứng, nguyên nhân, phương pháp điều trị, và cách quản lý hiệu quả.  Hãy cùng Tâm lý PERG tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây!

Trầm Cảm Theo Mùa Là Gì?

Trầm cảm theo mùa là một loại rối loạn tâm lý đặc trưng bởi sự thay đổi tâm trạng theo mùa. Người mắc rối loạn này thường cảm thấy buồn bã, mệt mỏi, và mất hứng thú với cuộc sống trong các tháng mùa thu và mùa đông. Khi mùa xuân hoặc mùa hè đến, các triệu chứng này thường giảm bớt hoặc biến mất hoàn toàn.

Mặc dù SAD phổ biến hơn vào mùa đông, nhưng một số người cũng có thể gặp phải SAD vào mùa hè, với các triệu chứng và tác động tương tự. Các chuyên gia ước tính rằng khoảng 4-6% người trưởng thành tại Hoa Kỳ bị ảnh hưởng bởi SAD, và tỷ lệ này có thể cao hơn ở các quốc gia có mùa đông dài và thiếu ánh sáng mặt trời.

1. Triệu Chứng Của Trầm Cảm Theo Mùa

Triệu chứng của trầm cảm theo mùa thường xuất hiện và biến mất vào cùng một thời điểm mỗi năm. Các triệu chứng này có thể bao gồm:

Triệu Chứng Vào Mùa Thu Và Mùa Đông

• Buồn bã kéo dài: Cảm giác buồn bã, tuyệt vọng, hoặc trống rỗng hầu như suốt ngày, mỗi ngày.
• Mệt mỏi và thiếu năng lượng: Người bệnh cảm thấy mệt mỏi, kiệt sức, và không có năng lượng để thực hiện các hoạt động hàng ngày.
• Ngủ nhiều hơn: Tăng nhu cầu ngủ nhưng vẫn cảm thấy mệt mỏi khi thức dậy, khó khăn trong việc thức dậy vào buổi sáng.
• Tăng cân: Tăng cảm giác thèm ăn, đặc biệt là các thực phẩm có đường hoặc carbohydrate, dẫn đến tăng cân.
• Mất hứng thú với các hoạt động: Người bệnh mất hứng thú với các hoạt động mà trước đây từng thấy thú vị.
• Khó tập trung: Khó khăn trong việc tập trung, ra quyết định, hoặc thực hiện công việc hàng ngày.
• Cảm giác vô dụng hoặc tội lỗi: Cảm giác tự ti hoặc tội lỗi không hợp lý về bản thân.

Triệu Chứng Vào Mùa Xuân Và Mùa Hè

Mặc dù ít phổ biến hơn, SAD vào mùa xuân và mùa hè có thể bao gồm các triệu chứng như:

• Mất ngủ: Khó ngủ hoặc thức dậy quá sớm vào buổi sáng.
• Giảm cân: Giảm cân do giảm cảm giác thèm ăn.
• Lo lắng và kích động: Cảm giác lo âu, bồn chồn, và dễ bị kích động hơn.
• Cảm giác không yên tâm hoặc khó chịu: Cảm giác lo lắng hoặc căng thẳng liên tục.

2. Nguyên Nhân Gây Ra Trầm Cảm Theo Mùa

Nguyên nhân chính xác của trầm cảm theo mùa vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn, nhưng các nhà khoa học đã xác định được một số yếu tố có thể góp phần gây ra rối loạn này.

2.1. Thiếu Ánh Sáng Mặt Trời

Thiếu ánh sáng mặt trời trong những tháng mùa thu và mùa đông có thể gây ra sự giảm sút serotonin, một chất dẫn truyền thần kinh trong não có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh tâm trạng. Khi mức serotonin giảm, nguy cơ mắc trầm cảm tăng lên.

2.2. Thay Đổi Đồng Hồ Sinh Học (Nhịp Sinh Học)

Thay đổi về ánh sáng có thể làm xáo trộn đồng hồ sinh học của cơ thể, dẫn đến cảm giác buồn bã và mệt mỏi. Khi nhịp sinh học bị ảnh hưởng, nó có thể gây rối loạn giấc ngủ và làm thay đổi mức năng lượng hàng ngày của người bệnh.

2.3. Mức Độ Melatonin

Melatonin là một hormone giúp điều chỉnh giấc ngủ. Vào mùa đông, khi ngày ngắn và đêm dài, cơ thể có thể sản xuất nhiều melatonin hơn, dẫn đến cảm giác buồn ngủ và mệt mỏi hơn vào ban ngày.

3. Tác Động Của Trầm Cảm Theo Mùa

Trầm cảm theo mùa có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Những người mắc SAD thường cảm thấy khó khăn trong việc duy trì công việc, học tập, và các mối quan hệ cá nhân. Sự mệt mỏi và buồn bã kéo dài có thể làm giảm hiệu suất làm việc và học tập, đồng thời làm giảm khả năng tham gia các hoạt động xã hội và duy trì các mối quan hệ cá nhân.

Ngoài ra, trầm cảm theo mùa có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe khác như:

• Lạm dụng chất kích thích: Một số người có thể sử dụng rượu hoặc ma túy để cố gắng đối phó với triệu chứng của SAD, nhưng điều này thường chỉ làm tình trạng trở nên tồi tệ hơn.
• Rối loạn ăn uống: Thay đổi trong thói quen ăn uống, bao gồm ăn quá nhiều hoặc ăn quá ít, có thể dẫn đến các vấn đề về cân nặng và sức khỏe tiêu hóa.
• Nguy cơ tự tử: Trong những trường hợp nghiêm trọng, người bệnh có thể cảm thấy tuyệt vọng và có ý nghĩ tự tử.

4. Phương Pháp Điều Trị Trầm Cảm Theo Mùa

May mắn thay, trầm cảm theo mùa là một rối loạn có thể điều trị được. Các phương pháp điều trị thường bao gồm sự kết hợp của liệu pháp ánh sáng, thuốc, và liệu pháp tâm lý.

4.1. Liệu Pháp Ánh Sáng (Light Therapy)

Liệu pháp ánh sáng là một trong những phương pháp điều trị chính cho SAD. Nó bao gồm việc ngồi trước một hộp đèn sáng đặc biệt (được gọi là light box) trong khoảng 20-30 phút mỗi ngày, thường vào buổi sáng. Ánh sáng từ hộp đèn này mô phỏng ánh sáng mặt trời tự nhiên, giúp điều chỉnh nhịp sinh học và tăng mức serotonin trong não. Liệu pháp ánh sáng thường mang lại kết quả sau vài ngày hoặc vài tuần sử dụng đều đặn.

4.2. Thuốc

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống trầm cảm để điều trị SAD, đặc biệt nếu liệu pháp ánh sáng không hiệu quả hoặc triệu chứng của người bệnh rất nghiêm trọng. Các loại thuốc chống trầm cảm thường được sử dụng bao gồm các chất ức chế tái hấp thu serotonin chọn lọc (SSRIs) như fluoxetine, sertraline, và citalopram.

4.3. Liệu Pháp Tâm Lý (Psychotherapy)

Liệu pháp tâm lý, đặc biệt là liệu pháp nhận thức hành vi (CBT), có thể giúp người bệnh nhận diện và thay đổi các suy nghĩ tiêu cực liên quan đến mùa đông và phát triển các chiến lược đối phó tích cực. CBT thường kết hợp các kỹ thuật như thiết lập mục tiêu, quản lý căng thẳng, và thay đổi lối sống để giúp người bệnh kiểm soát triệu chứng của SAD.

4.4. Thay Đổi Lối Sống

• Tăng cường tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên: Cố gắng dành nhiều thời gian hơn ngoài trời vào ban ngày, thậm chí ngay cả khi trời u ám.
• Hoạt động thể chất: Tập thể dục đều đặn có thể giúp cải thiện tâm trạng và năng lượng.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Duy trì một chế độ ăn uống cân bằng, hạn chế đường và các thực phẩm chế biến sẵn có thể giúp kiểm soát cân nặng và giảm cảm giác mệt mỏi.
• Thiết lập lịch trình giấc ngủ đều đặn: Cố gắng đi ngủ và thức dậy vào cùng một giờ mỗi ngày để giúp điều chỉnh đồng hồ sinh học.

Trầm cảm theo mùa là một rối loạn tâm lý phổ biến và có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống hàng ngày của người bệnh. Tuy nhiên, với sự nhận thức đúng đắn và sự hỗ trợ từ các phương pháp điều trị phù hợp, người bệnh có thể kiểm soát các triệu chứng và tiếp tục sống một cuộc sống khỏe mạnh và đầy đủ. Điều quan trọng là phải nhận ra các triệu chứng của SAD

____________

CÔNG TY ƯDNL TÂM THỂ P.E.R.G tại Việt Nam

Địa chỉ: Số 91B – ngõ 25 Vũ Ngọc Phan – Láng Hạ – Đống Đa – Hà Nội

Điện thoại: 0973.533.248 – 0247.300.0785

Fanpage: PERG hỗ trợ điều trị TRẦM CẢM , RỐI LOẠN LO ÂU

LIỆU PHÁP TÂM THỂ P.E.R.G

GIÚP BẠN CHUYỂN HÓA MỌI CẢM XÚC TIÊU CỰC THÀNH TÍCH CỰC!

Nếu bạn muốn tìm hiểu rõ hơn về liệu pháp tâm thể PERG, bạn có thể tham khảo trang web dưới đây:

https://tamlyperg.vn