Trầm cảm: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị bệnh

Trầm cảm là một bệnh lý phổ biến gặp ở mọi lứa tuổi nhưng thường xảy ra ở giữa tuổi vị thành niên khoảng 20 đến 30 tuổi. Bệnh dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Hãy cùng Tâm lý PERG tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây!

1. Trầm cảm là gì?

Trầm cảm là một rối loạn tâm thần phổ biến và nghiêm trọng, biểu hiện qua tâm trạng chán nản và mất hứng thú với các hoạt động hàng ngày trong một thời gian dài.

Đây không chỉ là những cảm xúc tiêu cực thoáng qua mà là một tình trạng y khoa cần được chẩn đoán và điều trị.

Trầm cảm có thể ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của cuộc sống, từ học tập, làm việc cho đến các mối quan hệ xã hội và gia đình.

Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới, khoảng 280 triệu người trên toàn cầu mắc phải rối loạn này. Phụ nữ có nguy cơ cao hơn nam giới, và căn bệnh này có thể xuất hiện ở phụ nữ trong thời kỳ mang thai và sau khi sinh, được gọi là trầm cảm sau sinh.

2. Phân loại trầm cảm

Dựa vào tiêu chuẩn chẩn đoán trầm cảm theo bảng Phân loại Bệnh Quốc tế ICD-10, căn bệnh này thường được chia thành 4 loại:

Bệnh trầm cảm nhẹ

• Xuất hiện 2/3 triệu chứng đặc trưng và 2/7 triệu chứng phổ biến trong vòng tối thiểu 2 tuần.
• Khó thực hiện các sinh hoạt cá nhân thông thường hoặc các hoạt động xã hội.
• Có thể có hoặc không đi kèm các triệu chứng cơ thể.

Bệnh trầm cảm vừa

• Xuất hiện 2/3 triệu chứng đặc trưng và 3/7 triệu chứng phổ biến trong vòng tối thiểu 2 tuần.
• Gặp nhiều trở ngại trong sinh hoạt gia đình và công việc.
• Có thể có hoặc không đi kèm triệu chứng cơ thể

Bệnh trầm cảm nặng

• Xuất hiện 3/3 triệu chứng đặc trưng và 4/7 triệu chứng phổ biến tối thiểu trong vòng 2 tuần.
• Luôn xuất hiện triệu chứng cơ thể.
• Ít có khả năng tiếp tục công việc và tham gia các hoạt động sinh hoạt gia đình, xã hội.

Bệnh trầm cảm nặng đi kèm triệu chứng loạn thần

• Thỏa mãn mọi tiêu chí chẩn đoán bệnh trầm cảm nặng.
• Xuất hiện dấu hiệu ảo giác,hoang tưởng.

Tuy nhiên các triệu chứng loạn thần thường khó nhận biết hoặc thoáng qua nên cần phải được bác sĩ đánh giá thông qua các giai đoạn bệnh.

3. Những dấu hiệu trầm cảm

Bệnh trầm cảm được xếp ở mục F.32, bao gồm các triệu chứng sau:

3 triệu chứng đặc trưng

• Nét mặt buồn, đơn điệu, ánh mắt lơ đãng, chậm chạp.
• Giảm hoặc không còn quan tâm, thích thú với thế giới xung quanh.
• Luôn cảm thấy mệt mỏi và không có năng lượng.

7 triệu chứng phổ biến

• Giảm tập trung và chú ý.
• Giảm lòng tự trọng và sự tự tin.
• Luôn có cảm giác tội lỗi và cảm thấy bản thân không xứng đáng có được điều gì đó.
• Có suy nghĩ tiêu cực, bi quan về tương lai.
• Có ý muốn làm hại bản thân hay tự sát.
• Giảm cảm giác thèm ăn.
• Rối loạn giấc ngủ.

Triệu chứng cơ thể

• Mất hứng thú với các hoạt động thú vị, sở thích cũ.
• Thiếu phản ứng cảm xúc với các sự kiện vui nhộn diễn ra thường ngày.
• Thức dậy vào buổi sáng sớm hơn bình thường từ 2 giờ trở lên.
• Trầm cảm trở nên tồi tệ hơn vào buổi sáng.
• Có bằng chứng khách quan về sự trì trệ hoặc kích động, hưng cảm quá mức (được quan sát và nhận ra bởi những người xung quanh).
• Chán ăn, sụt cân (lớn hơn 5% trọng lượng cơ thể).
• Giảm ham muốn rõ rệt.

4. Nguyên nhân gây ra bệnh trầm cảm?

Bệnh trầm cảm có thể gây ra do những nguyên nhân riêng lẻ khác nhau hoặc sự kết hợp của nhiều nguyên nhân:

• Yếu tố di truyền: nếu bạn có người thân trong gia đình từng bị trầm cảm thì bạn có thể có nhiều khả năng mắc chứng trầm cảm hơn người bình thường.
• Các chất hóa học trong não: Sự giảm nồng độ của 2 hormone hạnh phúc là noradrenalin và serotonin ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của bạn. Ngoài ra sự tương tác bất thường của 2 hormone này với các thành phần khác của não cũng là một trong những nguyên nhân gây ra trầm cảm.
• Stress: thường những chấn thương và căng thẳng trong giai đoạn thơ ấu có liên quan chặt chẽ đến trầm cảm.
• Do ảnh hưởng bởi một số bệnh: Các bệnh như sau chấn thương sọ não, tai biến mạch máu não, u não, sa sút trí tuệ cũng là một trong những nguyên nhân gây ra bệnh này,
• Mất ngủ thường xuyên: Rối loạn giấc ngủ thường xuyên dễ dẫn đến căn bệnh này.

5. Đối tượng dễ mắc bệnh trầm cảm

Trầm cảm có thể xảy ra với bất kỳ ai và là tình trạng phổ biến ở nhiều lứa tuổi, đặc biệt là từ tuổi vị thành niên đến trung niên.

Ước tính khoảng 3,8% dân số trên toàn thế giới mắc trầm cảm với hơn 700.000 người chết vì tự tử mỗi năm. Một số đối tượng dễ mắc bệnh trầm cảm là:

• Thanh thiếu niên: Trẻ em trong giai đoạn dậy thì thường có những biến đổi về sinh lý và tâm lý cũng như áp lực từ việc học tập, thi cử kéo dài. Nếu không có sự quan tâm và hướng dẫn của những người xung quanh, trẻ rất dễ mắc bệnh trầm cảm.
• Người gặp sang chấn tâm lý: Những cú sốc hoặc biến cố đột ngột và nghiêm trọng rất dễ dẫn đến tình trạng trầm cảm, chẳng hạn như người thân qua đời, phá sản, nợ nần, bị lừa đảo, tình cảm đổ vỡ, li dị, bất đồng với con cái.
• Phụ nữ sau sinh: Sự thay đổi về hormone, cơ thể, lối sống khiến phụ nữ giai đoạn này trở nên nhạy cảm và làm tăng nguy cơ dẫn đến trầm cảm sau sinh.
• Bệnh nhân: Những người đang điều trị bệnh lý, đặc biệt là những bệnh nguy hiểm ảnh hưởng đến mạng sống như ung thư, tai nạn, tai biến, cắt bỏ các bộ phận rất dễ bị trầm cảm. Một số bệnh lý liên quan đến thẩm mỹ hoặc bệnh “khó nói” như giang mai, lậu cũng khiến người bệnh rơi vào tự ti kéo dài và dẫn đến trầm cảm.
• Người thường xuyên gặp căng thẳng, áp lực: Việc đối diện thường xuyên với stress trong công việc, cuộc sống, mất cân bằng kinh tế và các mối quan hệ làm gia tăng tỷ lệ mắc bệnh trầm cảm. Nhóm đối tượng này ngày càng gia tăng do những áp lực trong cuộc sống hiện đại.
• Người thường xuyên sử dụng rượu bia, thuốc lá, chất kích thích: Đây cũng là nhóm đối tượng dễ mắc trầm cảm nếu sử dụng các chất khiến thần kinh căng thẳng trong thời gian dài.

6. Biến chứng của bệnh trầm cảm

Trầm cảm gây ra những rối loạn nghiêm trọng và khủng khiếp, không chỉ các vấn đề sức khỏe thể chất mà tinh thần của bạn cũng bị ảnh hưởng rất lớn:

• Thừa cân hoặc béo phì.
• Thường xuyên đau ốm, thiếu năng lượng, mệt mỏi, mất ngủ làm tăng khả năng mắc các bệnh truyền nhiễm hoặc làm nặng hơn các bệnh lý đang có.
• Lạm dụng rượu hoặc ma túy.
• Lo lắng, hoảng sợ hoặc rối loạn ám ảnh xã hội.
• Tự mình cách ly khỏi xã hội.
• Có ý định tự tử và tìm mọi cách để tự tử.

7.Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Bạn nên hệ với bác sĩ nếu gặp phải các tình trạng sau:

• Xuất hiện các dấu hiệu của trầm cảm như cảm giác buồn bã kéo dài, mất hứng thú trong hầu hết các hoạt động hoặc suy nghĩ về cái chết.
• Có các triệu chứng tâm lý gây trở ngại đáng kể cho cuộc sống hàng ngày, công việc và các mối quan hệ xã hội.
• Khi điều trị trầm cảm nhưng không cải thiện, hoặc khi gặp phải tác dụng phụ nghiêm trọng từ thuốc.

Nơi khám chữa bệnh trầm cảm

Nếu gặp các vấn đề như trên hãy đến ngay các phòng khám hay bệnh viện chuyên khoa Tâm lý, Tâm thần. Hoặc các bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

8. Cách chẩn đoán bệnh

Trầm cảm được chẩn đoán dựa thông qua:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành khai thác thông tin về tiền sử bệnh, các triệu chứng hiện tại và các yếu tố gây căng thẳng hoặc sang chấn tâm lý mà bệnh nhân có thể đã trải qua.
• Xét nghiệm y khoa: Thực hiện các xét nghiệm cần thiết như xét nghiệm máu để loại trừ các bệnh lý khác có thể gây triệu chứng tương tự trầm cảm
• Đánh giá mức độ: Sử dụng các tiêu chuẩn như ICD-10, DSM-V để xác định chẩn đoán và đánh giá mức độ trầm cảm.

9. Cách điều trị trầm cảm

Sử dụng thuốc

Thuốc chống trầm cảm thường được phân loại theo cách chúng hoạt động, tác động đến các chất dẫn truyền thần kinh như Dopamine và Serotonin trong não giúp thay đổi cảm xúc.

Thuốc đôi khi sẽ gây ra tác dụng phụ tuy nhiên sẽ giúp bạn cải thiện đáng kể các triệu chứng trầm cảm của mình.

Hãy tuân thủ theo hướng dẫn sử dụng thuốc của bác sĩ và báo lại bác sĩ ngay lập tức nếu xuất hiện các triệu chứng bất thường sau khi sử dụng thuốc.

Tâm lý trị liệu

Các nhà tâm lý trị liệu sẽ thông qua giao tiếp để cải thiện sức khỏe tinh thần và tháo gỡ các vấn đề trong cảm xúc và hành vi của người bệnh.

Bệnh nhân sẽ được tư vấn và tìm nguồn gốc của các vấn đề cảm xúc đang mắc phải, cách để bình tĩnh và vượt qua các vấn đề đó.

Đây là phương pháp điều trị rất hiệu quả và khi kết hợp với thuốc chống trầm cảm sẽ mang lại hiệu quả cao.

Các phương pháp thay thế

Các trang web y tế, chương trình trực tuyến về trầm cảm hay các khóa trị liệu tâm lý trực tuyến cũng có thể mang lại hiệu quả điều trị.

Bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ về các nguồn thông tin chính thống, các chương trình phù hợp để cải thiện tình trạng hiện tại của bạn.

Điều trị nội trú

Bệnh viện sẽ yêu cầu điều trị nội trú với những bệnh nhân trầm cảm nặng, không thể sự chăm sóc bản thân và có xu hướng muốn làm hại mình hoặc người khác.

Điều trị tâm thần tại bệnh viện có thể giúp bệnh nhân cải thiện triệu chứng, đảm bảo an toàn cho cả bệnh nhân và những người xung quanh.

Các lựa chọn điều trị khác

Liệu pháp sốc điện (ECT): Dòng điện tác động đến chất dẫn truyền thần kinh. Sử dụng cho đối tượng mắc bệnh trầm cảm sử dụng thuốc nhưng không có hiệu quả hoặc không thể dùng thuốc vì lý do sức khỏe, có nguy cơ tự tử cao.

Kích thích từ xuyên sọ (TMS): TMS là liệu pháp dùng xung từ trường ngắn kích thích tế bào thần kinh. Sử dụng cho đối tượng không đáp ứng với thuốc chống trầm cảm.

10. Biện pháp phòng ngừa

Kiểm soát căng thẳng

Căng thẳng đến từ nhiều nguyên nhân như công việc, học tập, biến cố. Bạn cần cải thiện kĩ năng giải quyết vấn đề, quản lý thời gian và kiểm soát cảm xúc để có thể đối mặt với nghịch cảnh.

Thực hiện các bài tập thư giãn như yoga hoặc tập thể thao vừa phải, thiền đồng thời nuôi dưỡng lòng biết ơn và sự lạc quan.

Hãy thực hành khống chế những cảm xúc tiêu cực, trò chuyện với bác sĩ tâm lý của bạn để được hướng dẫn những phương pháp khắc phục những cảm xúc tồi tệ đó một cách hiệu quả.

Chia sẻ với bạn bè và gia đình

Khi chia sẻ với bạn bè và gia đình về vấn đề đang gặp phải, bạn sẽ nhận được sự đồng cảm, cùng sẻ chia từ họ.

Đồng thời, chính họ cũng sẽ là những người giúp bạn có hướng đi và cách giải quyết vấn đề một cách tốt nhất. Vì vậy, việc chia sẻ rất quan trọng, đặc biệt là trong thời điểm khủng hoảng.

Điều trị khi phát hiện các triệu chứng

Hãy quan tâm đến sức khỏe tinh thần của mình và những người xung quanh để phát hiện sớm các triệu chứng. Từ đó có phác đồ điều trị kịp thời không để bệnh diễn tiến quá nặng.

Cân nhắc điều trị lâu dài

Khi điều trị căn bệnh này, hãy dùng thuốc theo phác đồ của bác sĩ và cân nhắc điều trị lâu dài ngay cả khi các triệu chứng của bạn đã thuyên giảm để phòng tránh trường hợp xấu nhất trầm cảm có thể quay trở lại và ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn.

____________

CÔNG TY ƯDNL TÂM THỂ P.E.R.G tại Việt Nam

Địa chỉ: Số 91B – ngõ 25 Vũ Ngọc Phan – Láng Hạ – Đống Đa – Hà Nội

Điện thoại: 0973.533.248 – 0247.300.0785

Fanpage: PERG hỗ trợ điều trị TRẦM CẢM , RỐI LOẠN LO ÂU

LIỆU PHÁP TÂM THỂ P.E.R.G

GIÚP BẠN CHUYỂN HÓA MỌI CẢM XÚC TIÊU CỰC THÀNH TÍCH CỰC!

Nếu bạn muốn tìm hiểu rõ hơn về liệu pháp tâm thể PERG, bạn có thể tham khảo trang web dưới đây:

https://tamlyperg.vn