TRẦM CẢM THEO MÙA (SAD) NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT

Ai trong chúng ta cũng có cảm giác buồn chán tại một thời điểm nào đó trong cuộc sống. Đôi khi, những thay đổi tâm trạng này bắt đầu và kết thúc khi các mùa thay đổi, hay điều kiện thời tiết nơi sinh sống. Nhiều người có thể bắt đầu cảm thấy “chán nản” khi ngày ngắn lại vào mùa thu và mùa đông( còn được gọi là “Blue winter”) và bắt đầu cảm thấy dễ chịu hơn vào mùa xuân, với thời gian ban ngày dài hơn.

Trong một số trường hợp, những thay đổi về cảm xúc này nghiêm trọng hơn và có thể ảnh hưởng đến cách một người cảm nhận, suy nghĩ và xử lý các hoạt động hàng ngày. Nếu bạn nhận thấy những thay đổi đáng kể trong tâm trạng và hành vi của mình mỗi khi chuyển mùa, bạn có thể mắc chứng trầm cảm theo mùa (hay còn gọi là SAD-Seasonal Affective Disorder), một loại rối loạn cảm xúc thường gặp

Trầm cảm theo mùa là gì?

Trầm cảm là một trạng thái bệnh lý của cảm xúc, biểu hiện bằng quá trình ức chế toàn bộ các hoạt động tâm thần. Trầm cảm điển hình thường được biểu hiện bằng khí sắc trầm (nét mặt của người bệnh rất đơn điệu, luôn buồn bã, các nếp nhăn giảm nhiều thậm chí mất hết nếp nhăn); mất mọi quan tâm hay thích thú, giảm năng lượng dẫn tới tăng sự mệt mỏi và giảm hoạt động( người bệnh có thể than phiền mệt mỏi mà không có một nguyên nhân bệnh lí cơ thể nào, thậm chí chỉ với một công việc rất nhẹ nhàng họ cũng cần một sự tập trung lớn). Các triệu chứng tồn tại trong khoảng thời gian ít nhất là 2 tuần

Trầm cảm theo mùa (SAD) không được coi là một chứng rối loạn riêng biệt mà là một loại trầm cảm được đặc trưng bởi mô hình tái diễn theo mùa. Chứng bệnh này thường điển hình ở quần thể vùng khí hậu có sự thay đổi rõ rệt về mùa trong năm. Mùa đông được báo cáo có dấu hiệu bệnh tăng lên, các biểu hiện của bệnh với các triệu chứng kéo dài khoảng 4 đến 5 tháng mỗi năm

Dấu hiệu của trầm cảm theo mùa là gì?

Các dấu hiệu và triệu chứng của SAD bao gồm những triệu chứng trầm cảm và một số triệu chứng khác nhau đối với SAD kiểu mùa đông và kiểu mùa hè. Khi bạn có các triệu chứng sau, trong thời gian từ 2 tuần trở lên, có khả năng bạn đang bị trầm cảm:

Các triệu chứng trầm cảm nặng có thể bao gồm:

-Cảm thấy chán nản hầu như cả ngày, gần như mỗi ngày

-Mất hứng thú với các hoạt động mà bạn từng yêu thích

-Trải qua những thay đổi về khẩu vị hoặc cân nặng

-Có vấn đề với giấc ngủ

-Cảm thấy chậm chạp hoặc tăng hoạt động hơn bình thường

-Giảm năng lượng

-Cảm thấy vô vọng hoặc vô giá trị

-Gặp khó khăn trong việc tập trung

-Thường xuyên có suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử

Đối với trầm cảm theo mùa (SAD) kiểu mùa đông, các triệu chứng cụ thể khác có thể bao gồm:

-Ngủ quá giấc

-Ăn quá nhiều, đặc biệt là thèm đồ ăn có nhiều carbohydrate (đồ ngọt, tinh bột, ngũ cốc…)

-Tăng cân

-Xa lánh xã hội

Các triệu chứng cụ thể của trầm cảm theo mùa (SAD) kiểu mùa hè có thể bao gồm:

-Khó ngủ (mất ngủ)

-Chán ăn, dẫn đến sụt cân

-Bồn chồn và kích động

-Lo lắng

-Các kiểu hành vi bạo lực

Ai có nguy cơ mắc trầm cảm theo mùa?

Hàng triệu người trưởng thành có thể bị SAD, mặc dù nhiều người có thể không biết mình mắc bệnh. SAD gặp nhiều hơn ở phụ nữ so với nam giới và phổ biến hơn ở những người sống gần Bắc bán cầu hơn, nơi có thời gian ban ngày ngắn hơn vào mùa đông. Trong hầu  hết các trường hợp, SAD bắt đầu ở tuổi trưởng thành trẻ tuổi

SAD phổ biến hơn ở những người mắc chứng rối loạn trầm cảm nặng hoặc rối loạn lưỡng cực, có liên quan đến các giai đoạn trầm cảm và hưng phấn nhẹ tái diễn. Ngoài ra, những người bị SAD có xu hướng mắc các rối loạn tâm thần khác, chẳng hạn như rối loạn tăng động giảm chú ý, rối loạn ăn uống, rối loạn lo âu hoặc rối loạn hoảng sợ

SAD đôi khi di truyền trong gia đình. SAD phổ biến hơn ở những người có người thân mắc các bệnh tâm thần khác, chẳng hạn như trầm cảm nặng hoặc tâm thần phân liệt

Nguyên nhân của trầm cảm theo mùa là gì?

Nghiên cứu chỉ ra rằng những người bị SAD có thể bị giảm hoạt động của senrotonin (chất dẫn truyền thần kinh) trong não, giúp điều chỉnh tâm trạng. Nghiên cứu cũng cho thấy rằng ánh sáng mặt trời kiểm soát mức độ của các phân tử giúp duy trì mức senrotonin bình thường, nhưng ở những người bị SAD, quy định này không hoạt động bình thường, dẫn đến mức senrotonin giảm trong mùa đông. Sự rối loạn giữa 2 hoạt chất này làm mất cân bằng đồng hồ sinh học, tâm trạng không cân bằng nên dễ bị trầm cảm

Những phát hiện khác cho thấy những người bị SAD sản xuất quá nhiều melatonin – một loại hormone đóng vai trò trung tâm trong việc duy trì chu kỳ đánh thức giấc ngủ bình thường. Sản xuất quá nhiều melatonin có thể làm tăng cảm giác buồn ngủ.

Cả serotonin và melatonin đều giúp duy trì nhịp điệu hàng ngày của cơ thể gắn liền với chu kỳ ngày đêm theo mùa. Ở những người bị SAD, sự thay đổi nồng độ serotonin và melatonin làm gián đoạn nhịp điệu bình thường hàng ngày. Do đó, chúng không còn có thể điều chỉnh theo những thay đổi theo mùa vê độ dài ngày, dẫn đến những thay đổi về giấc ngủ, tâm trạng và hành vi

Sự thiếu hụt vitamin D có thể làm trầm trọng thêm những vấn đề này vì vitamin D được cho là thúc đẩy hoạt động của serotonin. Ngoài vitamin D tiêu thụ trong chế độ ăn uống, cơ thể sản xuất vitamin D khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời trên da. Với ít ánh sáng ban ngày hơn vào mùa đông, những người bị SAD có thể có mức vitamin D thấp hơn, điều này có thể cản trở hoạt động của serotonin hơn nữa

Những suy nghĩ và cảm xúc tiêu cực về mùa đông cũng như những hạn chế và căng thẳng liên quan đến nó là phổ biến ở những người mắc chứng SAD. Không rõ đây là “nguyên nhân” hay “tác động” của chứng rối loạn tâm trạng, nhưng chúng có thể là trọng tâm điều trị hữu ích

Điều trị trầm cảm theo mùa

Liệu pháp ánh sáng

Liệu pháp này nhằm mục đích giúp những người bị SAD tiếp xúc với những ánh sáng rực rỡ mỗi ngày để bù đắp cho lượng ánh nắng mặt trời tự nhiên bị giảm đi trong những tháng ngày ngắn hơn. Tuy nhiên những người mắc một số bệnh về mắt hoặc những người đang dùng một số loại thuốc làm tăng độ nhạy cảm với ánh sáng mặt trời có thể cần sử dụng phương pháp điều trị thay thế hoặc sử dụng liệu pháp ánh sáng dưới sự giám sát y tế

Tâm lý trị liệu

Trị liệu hành vi nhận thức (CBT) là một loại trị liệu nói chuyện nhằm giúp mọi người học cách đối phó với các tình huống khó khăn. Tập trung vào việc thay thế những suy nghĩ tiêu cực liên quan đến mùa đông bằng những suy nghĩ tích cực hơn. Quy trình kích hoạt hành vi , giúp các cá nhân xác định và lên lịch cho các hoạt động trong nhà hoặc ngoài trời thú vị, hấp dẫn để chống lại sự mất hứng thú mà họ thường trải qua trong mùa đông

Thuốc

Vì SAD giống như các loại trầm cảm khác, có liên quan đến rối loạn hoạt động serotonin, nên thuốc chống trầm cảm được gọi là chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc cũng được sử dụng để điều trị SAD khi các triệu chứng xảy ra. Những tác nhân này có thể cải thiện đáng kể tâm trạng của bệnh nhân, các loại thuốc điển hình là fluoxetine, citaloparm, sertraline, paroxetine…

Tất cả các loại thuốc có thể có tác dụng phụ, người bệnh cần được theo dõi thường xuyên, thậm chí có thể phải thử một số loại thuốc chống trầm cảm khác nhau trước khi tìm ra loại thuốc giúp cải thiện các triệu chứng của bạn mà không gây ra tác dụng phụ có vấn đề

Vitamin D

Vì nhiều người bị SAD  thương bị thiếu vitamin D nên việc bổ sung vitamin D theo chế độ dinh dưỡng có thể giúp cải thiện các triệu chứng của họ

Xem nhiều thông tin hơn về kiến thức tâm lý  tại đây.

……………..

CÔNG TY ƯDNL TÂM THỂ P.E.R.G tại Việt Nam

Địa chỉ: Số 91B – ngõ 25 Vũ Ngọc Phan – Láng Hạ – Đống Đa – Hà Nội

Điện thoại: 0973.533.248 – 0247.300.0785

LIỆU PHÁP TÂM THỂ P.E.R.G

GIÚP BẠN CHUYỂN HÓA MỌI CẢM XÚC TIÊU CỰC THÀNH TÍCH CỰC!

Nếu bạn muốn tìm hiểu rõ hơn về liệu pháp tâm thể PERG, bạn có thể tham khảo trang web dưới đây:

https://tamlyperg.vn