Rối Loạn Lo Âu Do Sử Dụng Chất Kích Thích : Triệu Chứng, Nguyên Nhân và Điều Trị

Rối loạn lo âu do sử dụng chất kích thích (Substance-Induced Anxiety Disorder) là một dạng rối loạn lo âu phát sinh từ việc lạm dụng các chất kích thích như ma túy, rượu, thuốc lá, hoặc các loại thuốc khác. Khi một người sử dụng các chất này, chúng có thể làm thay đổi chức năng của não bộ, gây ra các triệu chứng lo âu nghiêm trọng và thậm chí là hoảng loạn. Đây là một tình trạng phức tạp, có thể gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của người bệnh nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. Hãy cùng Tâm lý PERG tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây!

1. Rối Loạn Lo Âu Do Sử Dụng Chất Kích Thích Là Gì?

Rối loạn lo âu do sử dụng chất kích thích là một dạng lo âu xảy ra do tác động trực tiếp của các chất kích thích hoặc do quá trình ngưng sử dụng các chất này. Điều này có thể xảy ra ở những người có tiền sử sử dụng chất kích thích lâu dài hoặc những người sử dụng một liều lượng lớn trong thời gian ngắn. Các triệu chứng lo âu có thể xuất hiện trong khi sử dụng chất hoặc trong quá trình cai nghiện, gây ra những cảm xúc căng thẳng và sợ hãi cực độ.

2. Triệu Chứng Của Rối Loạn Lo Âu Do Sử Dụng Chất Kích Thích

Các triệu chứng của rối loạn lo âu do sử dụng chất kích thích có thể rất đa dạng, phụ thuộc vào loại chất được sử dụng và phản ứng của cơ thể. Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:

1. Hoảng Loạn:
   • Người bệnh có thể trải qua những cơn hoảng loạn, cảm giác sợ hãi tột độ không rõ nguyên nhân, kèm theo triệu chứng như tim đập nhanh, khó thở, đổ mồ hôi, và cảm giác sắp ngất.
2. Lo Âu Quá Mức:
   • Mức độ lo âu có thể trở nên quá mức và kéo dài trong suốt thời gian sử dụng chất kích thích hoặc trong quá trình ngừng sử dụng.
3. Tăng Cảm Giác Căng Thẳng:
   • Người bệnh cảm thấy căng thẳng cực độ, không thể thư giãn và luôn ở trong trạng thái căng thẳng cao độ.
4. Suy Nghĩ Lo Sợ Về Tương Lai:
   • Có những suy nghĩ ám ảnh về những nguy hiểm hoặc sự kiện tồi tệ có thể xảy ra, mặc dù không có lý do rõ ràng để lo sợ.
5. Run Rẩy và Rối Loạn Vận Động:
   • Cơ thể có thể xuất hiện các triệu chứng run rẩy, co giật nhẹ và khó kiểm soát các vận động bình thường.
6. Rối Loạn Giấc Ngủ:
   • Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc duy trì giấc ngủ hoặc ngủ không sâu, dẫn đến tình trạng mệt mỏi và làm trầm trọng thêm triệu chứng lo âu.
7. Cảm Giác Lạnh Người Hoặc Nóng Lạnh Xen Kẽ:
   • Cơ thể có thể cảm thấy đổ mồ hôi lạnh hoặc nóng bừng không kiểm soát, liên quan đến hệ thống thần kinh bị kích thích quá mức.
8. Sợ Hãi Mất Kiểm Soát:
   • Người bệnh có thể lo sợ rằng mình sẽ mất kiểm soát, phát điên hoặc không còn khả năng làm chủ các hành vi và cảm xúc của bản thân.

3. Nguyên Nhân Của Rối Loạn Lo Âu Do Sử Dụng Chất Kích Thích

Rối loạn lo âu do sử dụng chất kích thích có thể được gây ra bởi một loạt các chất gây nghiện, bao gồm cả các chất hợp pháp và bất hợp pháp. Dưới đây là những loại chất có thể gây ra rối loạn này:

1. Chất Kích Thích (Stimulants):
   • Cocaine, Amphetamines: Các chất kích thích này làm tăng hoạt động của hệ thống thần kinh trung ương, gây ra tình trạng lo âu, hoảng loạn và căng thẳng. Người sử dụng lâu dài có thể phát triển các triệu chứng lo âu nghiêm trọng do cơ thể phụ thuộc vào các chất này.
2. Cần Sa (Marijuana):
   • Dù nhiều người tin rằng cần sa có thể giúp thư giãn, việc sử dụng cần sa quá mức có thể gây ra lo âu, đặc biệt ở những người đã có tiền sử lo âu. Loại chất này cũng có thể làm tăng nguy cơ phát triển các cơn hoảng loạn.
3. Rượu (Alcohol):
   • Mặc dù rượu thường được sử dụng để giảm lo âu tạm thời, nhưng việc lạm dụng rượu có thể dẫn đến rối loạn lo âu trong quá trình cai rượu. Người bệnh có thể trải qua các triệu chứng lo âu nghiêm trọng, bao gồm các cơn hoảng loạn và lo âu kéo dài.
4. Thuốc Lá (Nicotine):
   • Nicotine, chất gây nghiện chính trong thuốc lá, có thể làm tăng mức độ lo âu khi ngừng sử dụng. Người nghiện thuốc lá thường trải qua các triệu chứng lo âu khi cố gắng bỏ thuốc.
5. Các Loại Thuốc Gây Ảnh Hưởng Đến Tâm Thần:
   • Một số loại thuốc điều trị bệnh có thể gây ra rối loạn lo âu do tác động đến não bộ, đặc biệt là các loại thuốc kích thích, thuốc giảm đau, và thuốc an thần.
6. Chất Gây Ảo Giác (Hallucinogens):
   • Các chất như LSD, ketamine, hoặc các loại nấm gây ảo giác có thể gây ra những cơn lo âu và hoảng loạn khi sử dụng, đặc biệt là ở những người không chuẩn bị tâm lý hoặc có tiền sử lo âu.

4. Tác Động Của Rối Loạn Lo Âu Do Sử Dụng Chất Kích Thích

Rối loạn lo âu do sử dụng chất kích thích có thể gây ra những tác động tiêu cực không chỉ đối với sức khỏe tâm thần mà còn đến cuộc sống hàng ngày:

1. Ảnh Hưởng Đến Sức Khỏe Tâm Thần:
   • Các triệu chứng lo âu và hoảng loạn có thể dẫn đến các rối loạn tâm thần khác như trầm cảm, rối loạn giấc ngủ, và các rối loạn lo âu khác. Điều này có thể làm tăng nguy cơ tự làm tổn thương bản thân hoặc tự tử.
2. Tác Động Đến Các Mối Quan Hệ Xã Hội:
   • Người mắc rối loạn lo âu do sử dụng chất kích thích có thể gặp khó khăn trong việc duy trì các mối quan hệ cá nhân và xã hội, do các hành vi không kiểm soát được và cảm giác lo âu quá mức.
3. Giảm Khả Năng Làm Việc:
   • Rối loạn này có thể làm giảm khả năng làm việc, học tập và tham gia các hoạt động hàng ngày. Người bệnh có thể mất tập trung, làm việc kém hiệu quả hoặc thậm chí từ chối tham gia các hoạt động do lo âu.
4. Gây Ra Các Vấn Đề Về Thể Chất:
   • Lo âu kéo dài có thể gây ra các vấn đề sức khỏe thể chất như tăng huyết áp, rối loạn tiêu hóa, và căng cơ. Ngoài ra, việc lạm dụng chất kích thích cũng có thể gây ra những tổn hại vĩnh viễn đến các cơ quan quan trọng trong cơ thể như gan, thận và hệ thống thần kinh.

5. Chẩn Đoán Rối Loạn Lo Âu Do Sử Dụng Chất Kích Thích

Việc chẩn đoán rối loạn lo âu do sử dụng chất kích thích thường yêu cầu sự đánh giá toàn diện từ các chuyên gia y tế, bao gồm bác sĩ tâm thần và chuyên gia về điều trị nghiện. Quá trình chẩn đoán có thể bao gồm:

1. Lịch Sử Sử Dụng Chất Kích Thích:
   • Bác sĩ sẽ thu thập thông tin chi tiết về lịch sử sử dụng chất kích thích của người bệnh, bao gồm loại chất, thời gian sử dụng, và mức độ phụ thuộc.
2. Đánh Giá Triệu Chứng Lo Âu:
   • Các triệu chứng lo âu sẽ được đánh giá kỹ lưỡng để xác định liệu chúng có liên quan trực tiếp đến việc sử dụng chất kích thích hay không.
3. Loại Trừ Các Nguyên Nhân Khác:
   • Bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm y tế để loại trừ các nguyên nhân khác gây ra lo âu, chẳng hạn như các vấn đề về sức khỏe thể chất hoặc các rối loạn tâm thần khác. Điều này giúp đảm bảo rằng các triệu chứng lo âu không phải do các bệnh lý khác mà là kết quả trực tiếp từ việc sử dụng chất kích thích.

6. Điều Trị Rối Loạn Lo Âu Do Sử Dụng Chất Kích Thích

Việc điều trị rối loạn lo âu do sử dụng chất kích thích đòi hỏi một phương pháp tiếp cận đa chiều, bao gồm cả việc điều trị lo âu và cai nghiện chất kích thích. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến:

1. Cai Nghiện Chất Kích Thích:

• Cai nghiện là bước quan trọng đầu tiên trong quá trình điều trị. Trong một số trường hợp, quá trình cai nghiện có thể cần được thực hiện tại các trung tâm cai nghiện chuyên nghiệp để người bệnh nhận được sự hỗ trợ y tế cần thiết.
• Trong giai đoạn này, bác sĩ có thể sử dụng thuốc để kiểm soát các triệu chứng lo âu và giúp cơ thể thích nghi với việc ngừng sử dụng chất.

2. Liệu Pháp Nhận Thức Hành Vi (Cognitive Behavioral Therapy – CBT):

• CBT là một trong những phương pháp điều trị tâm lý hiệu quả nhất cho rối loạn lo âu. Liệu pháp này giúp người bệnh nhận diện và thay đổi những suy nghĩ tiêu cực hoặc méo mó liên quan đến lo âu. Thông qua CBT, người bệnh sẽ học cách kiểm soát các phản ứng lo âu và phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề.

3. Liệu Pháp Nhóm:

• Tham gia liệu pháp nhóm, đặc biệt là các nhóm hỗ trợ cho người cai nghiện, có thể giúp người bệnh cảm thấy không cô đơn trong cuộc chiến chống lại rối loạn lo âu và sử dụng chất kích thích. Những cuộc trao đổi với những người đã trải qua tình trạng tương tự sẽ mang lại sự hỗ trợ tinh thần mạnh mẽ.

4. Dùng Thuốc Chống Lo Âu:

• Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê toa thuốc chống lo âu để kiểm soát các triệu chứng trong giai đoạn điều trị ban đầu. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc phải được theo dõi chặt chẽ để tránh nguy cơ phụ thuộc vào thuốc, đặc biệt ở những người đã có tiền sử lạm dụng chất.

5. Hỗ Trợ Gia Đình:

• Gia đình đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục của người bệnh. Thông qua việc hỗ trợ và hiểu rõ hơn về tình trạng rối loạn, gia đình có thể giúp người bệnh duy trì sự ổn định tinh thần, đặc biệt trong giai đoạn cai nghiện.

6. Thay Đổi Lối Sống:

• Lối sống lành mạnh, bao gồm việc ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, tập thể dục thường xuyên, và tránh xa các tác nhân gây lo âu, có thể giúp người bệnh cải thiện tâm trạng và giảm thiểu triệu chứng lo âu. Các kỹ thuật thư giãn như thiền định, yoga, và hít thở sâu cũng có thể giúp người bệnh kiểm soát căng thẳng và lo âu.

7. Biện Pháp Phòng Ngừa

Phòng ngừa rối loạn lo âu do sử dụng chất kích thích là một nhiệm vụ phức tạp, nhưng có thể được thực hiện thông qua các biện pháp sau:

1. Tránh Lạm Dụng Chất Kích Thích:
   • Hạn chế sử dụng chất kích thích hoặc không sử dụng chúng là cách tốt nhất để phòng ngừa rối loạn này. Nếu phải sử dụng thuốc, nên tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ và không lạm dụng.
2. Giáo Dục Và Nhận Thức:
   • Tăng cường giáo dục về tác hại của việc sử dụng chất kích thích đối với sức khỏe tâm thần, đặc biệt đối với thanh thiếu niên, là yếu tố quan trọng giúp ngăn ngừa rối loạn này. Nhận thức đúng về nguy cơ và tác hại của chất kích thích có thể giúp mọi người đưa ra quyết định sáng suốt.
3. Hỗ Trợ Tâm Lý:
   • Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu lo âu hoặc rối loạn tâm thần, hãy tìm sự hỗ trợ tâm lý từ các chuyên gia y tế. Điều trị lo âu từ sớm có thể giúp ngăn chặn việc sử dụng chất kích thích như một cách đối phó với lo âu.
4. Tham Gia Các Chương Trình Cai Nghiện:
   • Đối với những người đã mắc nghiện, tham gia các chương trình cai nghiện chuyên nghiệp là cần thiết để điều trị tình trạng nghiện và ngăn ngừa sự phát triển của các rối loạn lo âu liên quan đến chất kích thích.

Rối loạn lo âu do sử dụng chất kích thích là một tình trạng tâm lý nghiêm trọng nhưng có thể được điều trị hiệu quả nếu được phát hiện và can thiệp kịp thời. Việc sử dụng các phương pháp điều trị tâm lý, kết hợp với liệu pháp cai nghiện và hỗ trợ từ gia đình, có thể giúp người bệnh vượt qua rối loạn lo âu và phục hồi sức khỏe tâm thần. Để ngăn ngừa và kiểm soát rối loạn này, việc nhận thức đúng đắn về tác hại của các chất kích thích và xây dựng một lối sống lành mạnh là vô cùng quan trọng. Nếu bạn hoặc người thân đang gặp phải tình trạng lo âu liên quan đến việc sử dụng chất kích thích, hãy tìm sự giúp đỡ từ các chuyên gia y tế để nhận được sự hỗ trợ và điều trị tốt nhất.

____________

CÔNG TY ƯDNL TÂM THỂ P.E.R.G tại Việt Nam

Địa chỉ: Số 91B – ngõ 25 Vũ Ngọc Phan – Láng Hạ – Đống Đa – Hà Nội

Điện thoại: 0973.533.248 – 0247.300.0785

Fanpage: PERG hỗ trợ điều trị TRẦM CẢM , RỐI LOẠN LO ÂU

LIỆU PHÁP TÂM THỂ P.E.R.G

GIÚP BẠN CHUYỂN HÓA MỌI CẢM XÚC TIÊU CỰC THÀNH TÍCH CỰC!

Nếu bạn muốn tìm hiểu rõ hơn về liệu pháp tâm thể PERG, bạn có thể tham khảo trang web dưới đây:

https://tamlyperg.vn